Subscribe

RSS Feed (xml)

Powered By

Skin Design:
Free Blogger Skins

Powered by Blogger

Friday, September 26, 2008

ျမန္မာတုိင္းမ္မွ ေဆာင္းပါးအား ေ၀မွ်ျခင္း

၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာ ၂၆ ရက္ (ေသာၾကာေန႔)ထုတ္ The MYANMAR TIMES မွ ျပည္တြင္းေဆာင္းပါး၊ စာမ်က္ႏွာ (၁၁)မွ ေမာင္ေရစင္ ေရးသားတဲ့ “အုိင္စီအက္စ္မ်ားအတြက္ ျမန္မာစာ”ကုိ ေဖာ္ျပေပးျခင္းျဖစ္ပါသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ပထမဆုံးေသာ ေလာကဓာတ္ေက်ာင္းေခၚ အရပ္သားဆရာမ်ားပုိ႔ခ်သည့္ စာသင္ေက်ာင္းသည္ ၁၈၅၆ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ စတင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့သည္။ ဖြင့္လွစ္သည့္ အဖြဲ႕အစည္းမွာ ထုိေခတ္အခါက ျမန္မာျပည္ေအာက္ပုိင္းကုိ အုပ္ခ်ဳပ္ေနၿပီျဖစ္ေသာ အဂၤလိပ္ကုိလုိနီအစုိးရျဖစ္ေပသည္။ သက္ငယ္မုိး၊ ထရံကာ၊ သစ္သား ေျမစုိက္တစ္ထပ္ေက်ာင္းတြင္ ခရစ္ယာန္ဘုန္းေတာ္ႀကီး ႐ုိ႕စ္ (Rev Rose)က ေက်ာင္းအုပ္အျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ၿပီး၊ လက္ေထာက္ဆရာႏွစ္ေယာက္ ခန္႔ထားခဲ့၏။ ျမန္မာစာျဖင့္သာ ပုိ႔ခ်ၿပီး အဂၤလိပ္စာသင္ယူမည့္ ေက်ာင္းသားဦးေရကုိ ၃၅ ဦးထိသာ ကန္႔သတ္ထားခဲ့သည္။ ထုိေက်ာင္းမွာ ၁၈၆၀-၆၁ စာသင္ႏွစ္အထိသာ ရပ္တည္ခဲ့၏။

ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳအဖြဲ႕မ်ား၏ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား

ခရစ္ယာန္ဘုန္းေတာ္ႀကီ ဘီဂန္းဒတ္ (Bishop Bigandet) ႏွင့္ လက္ေထာက္ဆရာသုံးဦးတုိ႔ စတင္ဖြင့္လွစ္ေသာ စိန္ေပါေက်ာင္း (St. Paul’s School)ကုိ ၁၈၅၉ ခုႏွစ္တြင္လည္းေကာင္း၊ အေမရိကန္ႏွစ္ျခင္းသာသနာျပဳအဖြဲ႕မွ မစၥတာဗင္တန္ (Mr Vinton)ဦးစီးေသာ စာသင္ေက်ာင္းကုိ ၁၈၆၁ ခုႏွစ္တြင္ ၾကည့္ျမင္တုိင္တြင္လည္းေကာင္း ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၾကသည္။ အဂၤလီကန္ခရစ္ယာန္ သာသနာျပဳအဖြဲ႕၏ ဒုိင္အုိဆီဇင္ က်ား-မ ေက်ာင္းမ်ား (Diocesan boy’s and girl’s schools)ကုိ ၁၈၆၂ ခုႏွစ္တြင္ စတင္တည္ေထာင္လုိက္ၿပီး၊ ခရစ္ယာန္ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေဂ်အီမာ့ခ္ (Rev. J.E.Mark)၏ စိန္ဂၽြန္းေကာလိပ္ (St. John’s College)မွာ ၁၈၆၄ ခုႏွစ္တြင္ ရပ္တည္လာခဲ႔သည္။ ထုိ႔ေနာက္တြင္ မစၥကြတ္ (Miss Cook)ဦးစီးေသာ စိန္ေမရီ မိန္းကေလးေက်ာင္း (St. Mary’s girls school) ၁၈၆၆ ခုႏွစ္၊ ႏွစ္ျခင္းခရစ္ယာန္အဖြဲ႕၏ အလုံ တန္းျမင့္ေက်ာင္း၊ ၁၈၇၂ ႏွစ္ စိန္ဂၽြန္တုိးခ်ဲ႕ေက်ာင္း၊ ၾကည့္ျမင္တုိင္ စိန္မုိက္ကယ္ (St. Michael’s school)တုိ႔သည္ အသီးသီး ေပၚေပါက္လာခဲ့ၾကပါသည္။ ထုိေက်ာင္းမွာ ၁၈၇၈ တြင္ ဖြင့္လွစ္ႏုိင္ခဲ့သည္။

အစုိးရေလ႔က်င့္ေရးေက်ာင္း

အစုိးရကတည္ေထာင္ေသာ ၀န္ထမ္းေလ့က်င့္ေရးေက်ာင္းသည္ ၁၈၆၇ ခုႏွစ္တြင္ ေပၚေပါက္လာၿပီး၊ ၁၈၇၄ ခုႏွစ္တြင္ ေယာက္်ားေလးတန္းျမင့္ေက်ာင္းအျဖစ္ ျပင္ဆင္ဖြင့္လွစ္ကာ ေလ့က်င့္ေရးေက်ာင္းကုိ ပူးတြဲထားရွိခဲ့သည္။ မိန္းကေလးတန္းျမင့္ေက်ာင္းမွာ ၁၈၇၃ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ဖြင့္လွစ္ႏုိင္ခဲ့သည္။ ထုိေခတ္အခါတြင္ ရွိေနၿပီးျဖစ္ေသာ စာသင္ေက်ာင္းအသီးသီးတြင္ သင္ၾကားရန္ ေယဘုယ်သတ္မွတ္ထားေသာ ဘာသာရပ္မ်ားမွာ အဂၤလိပ္စာ၊ ျမန္မာစာစီစာကုံး၊ ကမၻာ႔သမုိင္း၊ ပထ၀ီ၀င္၊ ဂဏန္းသခၤ်ာ၊ အကၡရာသခၤ်ာႏွင့္ ဂဲေအာ္မစ္ထရီ ဘာသာရပ္တုိ႔ ျဖစ္ၾကေပသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံပညာေရးဌာန

၁၈၆၆ ခုႏွစ္တြင္ ကုိလုိနီအစုိးရသည္ ထုိေခတ္အေခၚ ပညာမင္းႀကီး (Director of Public Instruction) တစ္ဦးကုိ ခန္႔ထားၿပီး ပညာေရးဌာနကုိ စတင္ဖြဲ႔စည္းခဲ႔သည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ ဖြင့္လွစ္ၿပီးသည့္ စာသင္ေက်ာင္းအေရအတြက္မွာ လြန္စြာ နည္းေနေသးေပသည္။ သီေပါမင္း ပါေတာ္မူၿပီးေနာက္ ပညာေရးဌာန တုိးခ်ဲ႕ဖြဲ႕စည္းသည့္အခါ ေတာင္ပုိင္း၊ အလယ္ပုိင္းႏွင့္ ေျမာက္ပုိင္းဟူ၍ ေဒသသုံးခု သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ေဒသတစ္ခုခ်င္းစီတြင္ အထက္တန္း ပညာ၀န္ (Senior Inspector of Schools) တစ္ဦး၊ ပညာ၀န္ (Inspector of Schools) တစ္ဦးစီ ခန္႕ထားကာ လက္ေအာက္ၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ ပညာအုပ္ (Deputy Inspector of Schools) တစ္ဦးစီတုိ႔ကုိ တာ၀န္ေပးခန္႔အပ္ခဲ့သည္။ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား ႏုိင္ငံအႏွံ႕ တုိးခ်ဲ႕ဖြင့္လွစ္လာသည့္အခါ အိႏၵိယေက်ာင္းမ်ား၏ ပုံစံကုိအေျခခံသည့္စနစ္ က်င့္သုံးေၾကာင္းေတြ႕ရ၏။ ထုိစနစ္မွာ ၁၈၃၃ ခုႏွစ္ အိႏၵိယ ပညာေရးပုံစံ ျပင္ဆင္ေရးဆြဲစဥ္က အႀကံေပးပုဂၢဳိလ္ မက္ေကာေလး (Mr. MacCauley)၏ အႀကံျပဳစာတမ္းႏွင့္ ၁၈၅၄ ခုႏွစ္၊ အိႏိၵယႏုိင္ငံဆုိင္ရာ အတြင္း၀န္ ဆာခ်ားလ္စ္၀ုဒ္ (Sir Charles Wood)တင္ျပေသာ စာသင္ေက်ာင္းပုံစံမ်ား ျဖစ္ေပသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ထုိေခတ္အခါက စာသင္ေက်ာင္းသုံးမ်ဳိးရွိခဲ့သည္။ ပထမအမ်ဳိးအစားမွာ ဘာသာေရးမဖက္ ပညာေရးသက္သက္ အတြက္ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ သင္ၾကားပုိ႕ခ်သည့္ ေက်ာင္းမ်ား (Secular Vernacular Schools)၊ ဒုတိယ အမ်ဳိးအစားမွာ အဂၤလိပ္စာေရာ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ပါ ေရာေႏွာ ပုိ႕ခ်သည့္ေက်ာင္းမ်ား (Anglo Vernacular Schools)ႏွင့္ တတိယအမ်ဳိးအစားမွာ ဥေရာပ ပညာေရးပုံစံႏွင့္ စည္းမ်ဥ္းမ်ားအတိုင္း ပုိ႔ခ်ေသာေက်ာင္းမ်ား (European Code English Schools) ျဖစ္ၾကသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ စစ္ႀကိဳေခတ္ကာလတြင္ ရန္ကုန္ရွိ ဒုိင္အုိဆီဇင္ေက်ာင္း၊ ျပင္ဦးလြင္ရွိ အဂၤလိပ္တန္းျမင့္ေက်ာင္းႏွင့္ ေတာင္ႀကီး ကေမၻာဇေကာလိပ္တုိ႕မွာ တတိယေက်ာင္းအမ်ဳိးအစားႏွင့္ အတိအက် ေဘာင္၀င္သည္ဟု သိရပါသည္။

အဂၤလိပ္မ်ားႏွင့္ ျမန္မာစာ

ကုိလုိနီေခတ္ဦးကာလ ၁၉-ရာစု အေစာပုိင္းမွစ၍ အဂၤလိပ္မ်ားအဖုိ႔ ျမန္မာစာ ျမန္မာစကားသည္ အိႏၵိယႏုိင္ငံသုံး ဟင္ဒူစတန္နီ ဘာသာစကားေလာက္ပင္ အေရးမပါဟု ထင္မွတ္ခဲ့ၾကသည္။ ၁၈၈၆ ခုႏွစ္ အေစာပုိင္းတြင္ အိႏၵိယဘုရင္ခံခ်ဳပ္ ေလာ့ဒပ္ဖရင့္ (Lord Dufferin)က ႐ုံးတြင္းၫႊန္ၾကားစာတစ္ေစာင္ ထုတ္ျပန္ရာတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရန္ သြားၾကမည့္ အုိင္စီအက္စ္ (Indian Civil Service) မ်ား အပါအ၀င္ အဂၤလိပ္ အဆင့္ျမင့္အရာရွိမ်ားသည္ ျမန္မာစာ၊ ျမန္မာစကားႏွင့္ ျမန္မာမႈဓေလ့ထုံးစံမ်ားကုိ ေလ႔လာထားၾကရန္ လုိအပ္ေၾကာင္း၊ ေနာင္တြင္ က်င္းပမည့္ အုိင္စီအက္စ္ စာေမးပြဲမ်ားတြင္လည္း ျမန္မာမႈဆုိင္ရာ ဗဟုသုတမ်ား ေမးခြန္းတြင္ ထည့္သြင္းေမးျမန္းမည္ျဖစ္ေၾကာင္းျဖင့္ ပါရွိပါသည္။ ထုိအခ်ိန္မွစ၍ အဂၤလိပ္အရာရွိမ်ားအေနျဖင့္ ျမန္မာစာေပကုိ အနည္းအမ်ားဆုိသလုိ ေလ့လာစျပဳလာၾကသည္ ဆုိပါသည္။ ထုိ အခ်ိန္အခါတြင္ လုိအပ္ခ်က္အေျခအေနကုိလုိက္၍ ပညာရွင္အခ်ဳိ႕ကလည္း ျမန္မာစာ၊ ျမန္မာသဒၵါေရးထုံးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စာအုပ္စာတမ္းအခ်ဳိ႕ကုိ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ေရးသားထုတ္ေ၀လာခဲ့ၾကသည္။

ဗ်ည္းအကၡရာ၏ပုံသဏၭာန္ ျမန္မာအမည္တုိ႔ကုိ ေဖာ္ျပၿပီး၊ ဗ်ည္းအကၡရာ၏ အေျခခံအသံထြက္ႏွင့္ အမည္၏ အဓိပၸါယ္ကုိ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ရွင္းျပသည့္ဇယားအား PDF File အေနနဲ႔ ဒီမွာ ဆြဲခ်လုိ႔ရပါတယ္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

ကုိ႐ုပ္ဆုိး
၂၆-စက္တင္ဘာ-၀၈ (၁၆း၂၉)မိနစ္

ပုံႏွိပ္စာလုံးရယူရန္

No comments:

Post a Comment

သူငယ္ခ်င္းရဲ႕ စကားလုံးဟာ ေနာက္ ပုိ႕စ္တစ္ခုအတြက္ အာဟာရပါ။